ΤΕΙΧΟΣ ΔΥΜΑΙΩΝ, ΑΡΑΞΟΣ, ΑΧΑΙΑ

Φέτος το καλοκαίρι πήγαμε πολλές φορές για μπάνιο, οικογενειακώς στην παραλία της Καλόγριας. Μας αρέσει η διαδρομή που περνά απο Κάτω Αχαϊα, Νιφορεϊκα, Άραξος μια και απο αυτή την διαδρομή φτάνουμε στην άκρη της παραλίας που είναι οι μεγάλοι αμμόλοφοι. Και αμμόλοφοι σημαίνει ασταμάτητο παιχνίδι και πολύ αντιηλιακό για να μην καούμε απο τον ήλιο. Όσοι κάνουν αυτή τη διαδρομή θα έχουν προσέξει οτι μόλις στρίβουμε δεξιά στο χωριό Άραξος για να πάμε στην παραλία, μετα απο λίγο βλέπουμε στα δεξιά μας να υψώνεται ενα τεράστιο τείχος, το τείχος Δυμαίων. Ο χώρος είναι φυλασσόμενος και επισκέψιμος για οποιονδήποτε θέλει να έρθει, και εγω έψαχνα την ευκαιρία (και τον ελεύθερο χρόνο πιο πολύ) για να τον επισκεφτώ.

Η ευκαιρία βρέθηκε ενα υπέροχο φθινοπωρινό και ηλιόλουστο Σάββατο του Οκτώβρη. Δουλειές δεν είχαμε να κάνουμε, τα παιδιά δεν είχαν πολύ διάβασμα οπότε καταλαβαίνετε, φόρτωση φωτογραφικής τσάντας, μηχανής, μπουφανάκι και φύγαμε, πάμε Άραξο. Μια μικρή στάση για καφεδάκι και τυροπιτούλα θεωρήθηκε απαραίτητη ώστε μετα απο αυτό το "υγιεινό" πρωινό να ξεκινήσουμε με όρεξη και ενέργεια την επίσκεψη μας.

Με το σκούτερ, με μια μέση ταχύτητα γύρω στα 90 χμ χρειάζεσαι περίπου 25 με 30 λεπτά για να φτάσεις στο χώρο. Φυσικά οταν δεν έχει κίνηση, γιατί η περιοχή είναι όλο καλλιεργίσιμα χωράφια και κυκλοφορούν πολλά αγροτικά και τρακτέρ. Θέλει προσοχή στο δρόμο.

Ο φύλακας πρέπει να παραξενεύτηκε λίγο στην αρχή, σου λέει τι θέλει αυτός ο τρελός πρωι πρωι εδω. ¨Ομως η παρουσία μου ήταν μια ευχάριστη διακοπή της μονοτονίας του και αφού γνωριστήκαμε, μου έδωσε τις πρώτες πληροφορίες για το χώρο.

Η προϊστορική ακρόπολη του Τείχους Δυμαίων, γνωστή και ως Κάστρο της Καλογριάς, δεσπόζει πάνω στην κορυφή του νοτιότερου από τα βραχώδη υψώματα με την ονομασία Μαύρα Βουνά, κοντά στον Άραξο και αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα οχυρωμένης μυκηναϊκής ακρόπολης στη Δυτική Ελλάδα.

Η ταύτιση του χώρου με το Τείχος Δυμαίων, γνωστό από τον Πολύβιο και το Στράβωνα, είναι εξακριβωμένη και ανασκαφικά, καθώς έχουν έρθει στο φως κεραμίδια με τη σφραγίδα της Δύμης. Η ονομασία Τείχος των Δυμαίων ανάγεται πιθανότατα στην ελληνιστική εποχή, οπότε το μυκηναϊκό οχυρό αποτέλεσε αμυντικό προπύργιο της γειτονικής Δύμης (στη σημερινή Κάτω Αχαΐα) απέναντι στις επιδρομές των Ηλείων και των Αιτωλών. Η παλαιότερη ονομασία του θα μπορούσε ίσως να ταυτιστεί με την προϊστορική πόλη Λάρισα (συχνό τοπωνύμιο που συνήθως απαντάται σε οχυρά υψώματα), την οποία αναφέρουν αρχαίοι συγγραφείς πλησίον του Λάρισου ποταμού.

Τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της ακρόπολης είναι προφανή, αφού προσφέρει απεριόριστη θέα σε όλη τη γύρω πεδινή έκταση και την ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Δύμης - τη Δυμαία χώρα - καθώς και στην παράλια ζώνη του Πατραϊκού κόλπου προς τα Β και του Ιονίου πελάγους προς τα Δ.

Όπως απέδειξε η ανασκαφική έρευνα, η ανθρώπινη κατοίκηση στο χώρο ξεκινάει ήδη από τη νεολιθική περίοδο (!!!) και συνεχίζεται σχεδόν αδιάκοπα μέχρι και την περίοδο της ενετοκρατίας.

Για να φτάσουμε στα τείχη θα πρέπει να περπατήσουμε ενα ανηφορικό μονοπάτι μήκους περίπου 200 μέτρων οπότε βγάζουμε το μπουκαλάκι του νερού, πίνουμε λίγο, πέρνουμε μια βαθιά ανάσα και ξεκινάμε τον ανήφορο.

Παρόλη την λιακάδα και οτι φοράω μια ζακετά, το δροσερό αεράκι με ανατριχιάζει και μου θυμίζει οτι είμαστε πια στην καρδιά του φθινοπώρου. Εχω πια φτάσει στη μέση της διαδρομής και απολαμβάνω την φύση και το συνεχές τραγούδι των πουλιών που πετούν χαρούμενα δεξιά και αριστερά. Ένας ενοχλητικός θόρυβος ακούγεται ξαφνικά απο τα δεξιά, κάποιος αγρότης με ενα αλυσοπρίονο άρχισε να κόβει ξύλα, προετοιμάζεται για το χειμώνα που θα σιμώσει σιγά σιγά. Σηκώνω τη ματιά και βλέπω δεξιά μου να απλώνεται μεγαλόπρεπος όλος ο κάμπος της Αχαγιάς με τα δεκάδες χωράφια του και μια ατέλειωτη ακτογραμμή που καταλήγει στο βάθος στην Πάτρα. Μικρά χωριά και οικισμοί διάσπαρτοι σε όλη την έκταση της πεδιάδας μαρτυρούν τον συνεχή αγώνα του ανθρώπου για βιοπορισμό και μια καλύτερη ζωή εκμεταλευόμενος τους καρπούς της εύφορης αυτής γης.

Συνεχίζω να ανεβαίνω το μονοπάτι, σε λίγο φτάνω στο τέλος της διαδρομής και εχω περιέργεια να δω τι θα αντικρίσω. Στα αριστερά μου το τείχος με αγναντεύει απο ψηλά, επιβλητικό και ογκώδες.

Έφτασα στο τέλος του μονοπατιού, μισό λεπτό να πάρω μια ανάσα και συνεχίζουμε. Αχ, με εχει φάει αυτή η ζωή στο γραφείο, τελείως αγύμναστος είμαι, κάτι πρέπει να κάνω για αυτό...τέλος πάντων.

Το τέλος του μονοπατιού δεν είναι ακριβώς τέλος, σχηματίζει μια διχάλα. Αν πας κατευθείαν αριστερά οδηγήσαι στην εξωτερική πλευρά του τείχους, αν πάρεις την άλλη διαδρομή αυτή σε οδηγεί στο εσωτερικό του τείχους. Θέλω να δω και να αντιληφώ τον όγκο του τείχους γι αυτό και παίρνω τη πρώτη διαδρομή προς τα αριστερά που με οδηγεί στην βάση του τείχους.

Να σας πω κάτι; Βρε εσείς, είναι τεράστιες οι πέτρες, είναι πραγματικά ογκόλιθοι. Καλά, πως τα ανέβαζαν και τα τοποθετούσαν με τόση ακρίβεια το ενα πάνω στο άλλο; Και μάλιστα εκείνη την εποχή. Πως τα κατάφεραν; Η κατασκευή του τείχους εχει γίνει απο ογκόλιθους, το βάρος των οποίων συχνά ξεπερνά τους 3,5 τόνους και πραγματικα προκαλεί θαυμασμό ακόμα και σε σύγκριση με τις σημερινές τεχνικές μας δυνατότητες. Γι αυτό και οι αρχαίοι ημων πρόγονοι πίστευαν οτι το τείχος οικοδομήθηκε απο τον ίδιο τον Ηρακλή ή απο τους Κύκλωπες. Απο εκεί πήραν και το όνομα Κυκλώπεια τείχη.

Στο σημείο που βρίσκομαι εδω οτι σε αυτή την πλευρά της οχύρωσης σώζονται επιφανειακά θεμέλια οικιών των ιστορικών χρόνων, πιθανότατα της ύστερης Βυζαντινής και Ενετικής εποχής. Απο οτι γραφει η ενημερωτικη πινακίδα, για την κατασκευή τους χρησιμοποιήθηκε δομικό υλικό απο παλαιότερες κατασκευές, ακόμα και ογκόλιθοι πεσμένοι απο την οχύρωση. Στα ανώτερα στρώματα επίχωσης εντοπίστηκαν μερικοί απλοί λακκοειδείς τάφοι, που οδηγούν στην υπόθεση οτι το νεκροταφείο της Ενετικής περιόδου, που εντοπίστηκε στο βορεοδυτικό τομέα της οχύρωσης, εκτεινόταν και εξωτερικά του τείχους.

Το μονοπάτι που είμαι φαίνεται οτι συνεχίζει κατά μήκος του τείχους όμως δεν μπορω να καταλάβω που τελειώνει. Έχω και τον ήλιο κόντρα. Τέλος πάντων, θα το ψάξω αργότερα, καλύτερα να γυρίσω πίσω και να πάρω την άλλη διαδρομή. Μεταβολή και συνεχίζουμε την εξερεύνηση μας.

Είμαι στο τέλος του δρόμου όπου δεξιά μου βρίσκονται τα γραφεία και οι χώροι υποδοχής και αριστερά το μονοπάτι που με οδηγεί στο εσωτερικό του τείχους. Οι ανασκαφές έχουν δείξει οτι σε αυτή την πλευρά τους τείχους υπήρχε μια πύλη όμως αυτή δεν σώζεται πλέον. Απο εδω ψηλά που βρίσκομαι, στο τέρμα του ανηφορικού δρόμου, φαίνεται καθαρά το τείχος να είναι θεμελιωμένο πάνω στον ανώμαλο, φυσικό βράχο χωρίς καποια συνδετική ύλη μεταξύ τον ογκόλιθων και με την χρήση μικρών λίθων στα κενά για την επίτευξη της σωστής κλίσης και σταθερότητας των δομών. Το εσωτερικό του τείχους εχει συμπληρωθεί με πέτρες και χώμα ενω είχε προβλεφθεί η κατά διαστήματα κατασκευή αποχευτευτικών αγωγών! Σκεφτείτε το αυτό, σκεφτείται οτι το τείχος οικοδομήθηκε την Μυκηναική εποχή, πιθανώς το 13 αιω. π.Χ. και αυτό δείχνει ενα αρκετά εξελιγμένο επίπεδο πολιτισμού ειδικά για εκείνη την εποχή.

Συνεχίζω την πορεία μου προς το εσωτερικό του τείχους. Αριστερά μου μια ακόμα ενημερωτική πινακίδα. Σταματώ να διαβάσω...

Είναι εντυπωσιακά τα στοιχεία και τα πράγματα που βλέπεις εδω, και καμιά φορά μου φαίνεται ακατόρθωτο το πως μπόρεσαν εκείνα τα χρόνια και έφτιαξαν αυτό το τείχος-θηρίο. Σύμφωνα με τον Πολύβιο, το αρχικό ύψος του τείχους ήταν 30 πήχεις (περίπου 13, 80μ), σήμερα όμως σώζεται με μέγιστο ύψος περίπου 8,40εκ στην βόρεια γωνία. Το συνολικό μήκος της είναι περίπου 293 μέτρα και το πλάτος κυμαίνεται απο 4,5 μέτρα εως 5,5 μέτρα

Όπως ανέφερα παραπάνω, η οχύρωση οικοδομήθηκε στην Μυκηναική εποχή και προστάτευε τις τρείς πλευρές του λόφου πλην της νοτιοδυτικής όπου εκεί η απόκρημνη πλαγιά και η λίμνη που την περιέβαλε παρείχαν φυσική προστασία απο τους εχθρούς.

Προχωρώ λοιπόν προς αυτή την πλευρά, την απροστάτευτη, φτάνω στην άκρη του λόφου και παθαίνω πλάκα! Οχι μόνο απο την απροσιτότητα και την πολύ μεγάλη δυσκολία που θα αντιμετωπίσει όποιος προσπαθήσει να ανέβει την απότομη πλαγιά όσο για την απίστευτη θέα που προσφέρει, Εχεις "πιάτο" μπροστά σου τη λίμνη και όλο το δάσος της Στροφυλιάς αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή. Απίστευτη θέα σε όλο τον Πατραικό κόλπο και την πεδιάδα και πραγματικά θεωρώ αδύνατο κάποιον να πλησιάσει ή να δοκιμάσει να προσπεράσει την περιοχή χωρίς να γίνει αντιληπτός. Και να σκεφτείται οτι ο λόφος έχει ύψος μόνο 60 μέτρα αλλά πραγματικά η οχύρωση σε αυτό το σημείο είναι στρατηγικότατης σημασίας.

    Στέκομαι και απολαμβάνω πραγματικά την ησυχία του τοπίου και την απίστευτη θέα. Πόσες και πόσες φορές δεν πέρασα απο αυτή την διαδρομή για να πάω για μπάνιο και όμως δεν σκέφτηκα ούτε μια φορά να ανέβω εδω πάνω. Πόσες και πόσες φορές δεν πέρασα απο εδω για να πάμε για φωτογραφίες στο δάσος της στροφιλιάς και στην παραλία και δεν σκέφτηκα να επισκεφτώ το χώρο. Αν βρεθείτε στην περιοχή, ,μην διστάσετε, θα αποζημειωθείτε και με το παραπάνω.

Επιστρέφω στο μονοπάτι και προχωρώ προς το εσωτερικό του τείχους, αριστερά μου φαίνονται τα πρώτα σημάδια κατοίκησης απο ανθρώπους. Σταματώ να διαβάσω την ενημερωτική πινακίδα. Διαβάζω τις πρώτες λέξεις και πραγματικά ενα ρίγος με διαπερνά. Γράφει οτι στα κατώτερα στρώματα της επίχωσης εντοπίστηκε κεραμική της Νεολιθικής περιόδου. Μιλάμε για τέλη της 4ης χιλιετίες προ Χριστού! Το αντιλαμβάνεστε; Μιλάμε οτι 5000 χρόνια πρίν, εδω κατοικούσαν άνθρωποι...απίστευτο!

Γύρω στο 2000 π.Χ. ο οικισμός καταστράφηκε απο μια πυργαγιά, η κατοίκηση όμως συνεχίστηκε και στην ακόλουθη μεσοελλαδική εποχή, δηλ περίπου 2000-1680 π.Χ. Απο οτι όμως εχει ανακαλυφθεί πιο εντατική ήταν η κατοίκηση στην μυκηναική περίοδο. Στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ. άλλη μια πυρκαγιά κατέστρεψε τον οικισμό που όμως ανοικοδομήθηκε αμέσως. Αντίθετα, μετά απο μια ακόμα πυρκαγιά προς το τέλος της μυκηναικής εποχής, φαίνεται πως ο χώρος, αν και δεν εγκαταλείφθηκε, ωστόσο δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε συστηματικά μέχρι την Ελληνιστική περίοδο δηλ περίπου 323-146 π.Χ.

Μην με παρεξηγήσετε, είμαι εντυπωσιασμένος απο την θέα και παρόλο που θέλω να προχωρήσω προς τα οικοδομήματα, θα πάρω το μονοπάτι που ανεβαίνει στην άκρη του βράχου, άλλωστε βλέπω και 2 παγκάκια εκεί, ο αρχαιολόγος που τα τοποθέτησε κάτι θα ήξερε...για να πάω κατα εκεί.

Η θέα είναι μαγευτική, είναι καταπληκτική, αφήστε με λίγο να κάτσω να απολαύσω το τοπίο με την ησυχία μου...θα συνεχίσουμε σε λίγο.

Αφήνω το παγκάκι και επιστρέφω στο κέντρο του τείχος να δω τα απομεινάρια του οικισμού. Αρκετές κατασκευές που όμως είναι κατεστραμένες και γκρεμισμένες. Στην άκρη του τείχους, εκεί που ήταν η μεσαία πύλη εισόδου βρίσκονται αρκετά ερείπια σπιτιών. Απο οτι εχω διαβάσει η μέση Βυζαντινή περίοδος δηλ 10ος εως και 12ος αιω μ.Χ. υπήρξε για όλη την ελληνική επικράτεια μια δύσκολη εποχή συνεχών βαρβαρικών επιδρομών, απο τις οποίες φαίνεται οτι απειλήθηκε και το Τείχος Δυμαίων καθως τότε χρονολογούνται πολλές επεμβάσεις που έγιναν στην οχύρωση με απώτερο σκοπό την καλύτερη οχύρωση της.

Η λεγόμενη "Μέση Πύλη" στην οποία στέκομαι μπροστά, βρίσκεται στο μέσο της μακριάς πλευράς του τείχους και αποτελούσε μια δευτερεύουσα είσοδο που οδηγούσε απευθείας μέσα στον οικισμό. Κατα την παραπάνω περίοδο η Μέση Πύλη έπαψε να χρησιμοποιείται και τοιχίστηκε με μικρούς πλακοειδείς λίθους και ασβεστοικονίαμα. Προφανώς σκέφτηκαν τότε οτι η σφράγιση της Πύλης θα πρόσφερε μεγαλύτερη προστασία των κατοίκων της ακρόπολης απο τις επιδρομές των βαρβάρων.

Στην εποχή αυτή χρονολογείται και η κατασκευή διατειχίσματος που ουσιαστικά χώρισε την οχύρωση σε δύο τμήματα. Τα δύο τμήματα της ακρόπολης επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω μιας θύρας στο μέσο περίπου του διατειχίσματος. Σύμφωνα με περιηγητές της εποχής, στα άκρα του διατειχίσματος υψώνονταν δύο πύργοι. Απο οτι φαίνεται οι πύργοι αυτοί καθώς και μεγάλο τμήμα του διατειχίσματος καταστράφηκαν κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο όταν ο Ιταλικός Στρατός κατοχής τα ανατίναξε για να κατασκευάσει πολυβολεία στα δύο άκρα του διατειχίσματος.

Προχωρώ ανάμεσα στα απομεινάρια των οικιών και χωρις να το πάρω είδηση βλέπω οτι τώρα πια έχω φτάσει στην άκρη του τείχους. Για μια στιγμή αναρωτήθηκα απο που συνεχίζω την διαδρομή αλλά αμέσως εντόπισα αριστερά μου μια ξύλινη σκάλα που κάπου οδηγεί. Φτάνω εκεί και βλέπω την σκάλα να κατεβαίνει και να οδηγεί στην κύρια πύλη του τείχους. Είχα διαβάσει οτι για λόγους προστασίας της εισόδου είχε κτιστεί ενα πύργος και πραγματικά τωρα που τον βλέπω, παρόλο που δεν στέκεται όλοκληρος όπως ήταν στην αρχή της κατασκευής του δεν μπορώ παρά να ομολογήσω οτι είναι μια αρκετά εντυπωσιακή κατασκευή!

Όπως θα αντιληφθείτε οταν επισκεφτείτε το χώρο, οι μηχανικοί φρόντισαν να φτιάξουν ουσιαστικά ενα "γάμμα", μια γωνία, με την οποία προστατευόνταν καταρχήν οι ντόπιοι αλλά για τους επιτιθέμενους ήταν ενα πάρα πολύ δύσκολο σημείο γιατί για να φτάσουν στην πόρτα εισόδου του κάστρου ήταν εκτεθειμένοι στις επιθέσεις των αμυνόμενων απο παντού. Οι επιτιθέμενοι έπρεπε να μπούν ουσιαστικά σε ενα διάδρομο ανάμεσα στο τείχος και τον πύργο και πραγματικά θα ήταν απίστευτα δύσκολη η επίθεση σε αυτό το σημείο.

Κατεβαίνω με προσοχή τα σκαλιά και βγαίνω στον κυρίως δρόμο. Γυρίζω και χαζεύω το τείχος και την πύλη που στέκονται απο πάνω μου πελώρια και απειλητικά. Πόσο δύσκολη θα ήταν η ζωή εκείνη τα χρόνια, και για τους κατοίκους του χωρου αυτού. Πόσο δύσκολο θα ήταν άραγε να ζείς εχοντας συνεχώς το φόβο οτι κάποια μέρα, θα έρθουν κάποιοι και θα προσπαθήσουν να σκοτώσουν και να καταστρέψουν όλα όσα έφτιαχνες τόσα χρόνια. Δεν νομίζω οτι μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό. Ζούμε τόσα πολλά χρόνια ειρήνης και ευημερίας που δεν ξέρουμε τι παει να πει πόλεμος και κακουχίες. Και αυτό είναι ενα εξαιρετικό επίτευμα για όλους μας.

Προχωρώ λίγο προς την άκρη του τείχους όμως...μου φάνηκε οτι κάτι είδα. Πλησιάζω προς τις πέτρες και τι να δω...ελληνικά γράμματα! Απίστευτο!  Μου φαίνεται παράξενο αλλά ναι, είναι ελληνική γραφή, ελληνικά γράμματα. Μα...φαίνονται οτι είναι γραμμένα πρόσφατα...διατηρούνται σε εξαιρετικό βαθμό. Πραγματι είμαι εκστασιασμένος. Κάποιοι, κάποτε, πριν απο πολλά χρόνια φρόντισαν και άφησαν το αποτύπωμα τους γράφονται πάνω στις πέτρες. (Μετά την επίσκεψη μου διάβασα στο βιβλίο του αρχαιολόγου Κου Κολώνα οτι οι γραφές εδω χρονολογούνται απο τον 3ο αιώνα π.Χ.!!!).

Τώρα πια είμαι έξω απο τα τείχη και πέρνω το δρόμο επιστροφής προς το σημείο απο όπου ξεκίνησα. Αριστερά μου το τείχος, μου προσφέρει απλόχερα την σκιά του και δεξιά μου απλώνεται σε όλο της το μεγαλείο η πεδιάδα της Αχαίας. Περπατώ και εξακολουθώ να συλλογίζομε την απίστευτη ιστορική κληρονομιά και τα μνημεία που μας έχουν αφήσει οι προγόνοι μας. Και αυτο που με εξιτάρει πιο πολύ είναι οτι πέρα απο τα πολύ γνωστά μας μνημεία, (Παρθενώνας, Αρχαία Ολυμπία, Επίδαυρος κλπ), όλη η χώρα μας είναι διάσπαρτη με ιστορία. Όλες οι γωνιές της Ελλάδας έχουν την δική τους,  μεγαλύτερη ή μικρότερη, γνωστότερη ή οχι, ιστορία. Και όλες αυτές περιμένουν εμάς να τις αναζητήσουμε και να τις επισκεφτούμε. Γι αυτό και εγω, τα τελευταία χρόνια, σε όποιο σημείο της Ελλάδας και να πάω, φρονίζω να επισκεφτώ τα κατα τόπους μουσεία και μνημεία ώστε να μάθω και να ανακαλύψω την ιστορία κάθε τόπου.

Και να που πια, χωρίς να το πάρω είδηση, έφτασα στο τέλος της δριαδρομής. Απεναντί μου τα κτήρια της υποδοχής επισκεπτών. Πάω να ρίξω μια ματιά και να ξεκουραστώ λιγάκι στην σκιά που προσφέρουν στον επισκέπτη. Οι ενημερωτικές πινακίδες είναι πολύτιμος βοηθός ανακεφαλαίωσης και υπενθύμισης των όσων είδα και ένιωσα εδώ.

Κάθομαι και χαζεύω απο εδω το τείχος, δεν δείχνει τόσο μεγάλο, δεν δείχνει τόσο ογκώδες, σε ξεγελά. Όμως οι μικρές και μεγάλες ιστορίες που ελαβαν χώρα σε αυτο το μέρος, στο πέρασμα των χιλιάδων χρόνων απο την κατασκευή του μέχρι και σήμερα, είναι πέρα για πέρα αληθινές. Και σίγουρα θα μείνει εδω, ακίνητος φρουρός, φάρος της ιστορίας του τόπου μας, για χιλιάδες ακόμα χρόνια.

Αστεία αστεία πέρασα μια ολόκληρη ωρα εδω, μια ωρα γεμάτη καινούργιες εμπειρίες και γνώσεις, μια ωρα μακριά απο κομπιούτερ και ιπαντ, μια ώρα κοντά στην φύση και στην ιστορία της χώρας μας.

Κάπου εδω τελειώνει και αυτή η βόλτα μας, θα τα ξαναπούμε σε μια άλλη διαδρομή, χαιρετώ!

ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ

Οι φίλοι μας οι Κινέζοι λένε οτι χίλιες λέξεις είναι ίσον με μια εικόνα. Αμ δε που είναι έτσι, μια φωτογραφία είναι αδύνατο να περιγράψει τον όγκο και την επιβλητικότητα του τείχους αυτού. Είναι αδύνατον να αντιληφθείς απο μια φωτογραφία και να καταλάβεις ποσο μεγάλες είναι αυτές οι πέτρες και πόσο τέλεια εχουν ακουμπήσει η μια πάνω στην άλλη. Είναι αδύνατο να αντιληφθείς την πίεση που ασκείται στην πέτρες που είναι πιο χαμηλά, στις πέτρες που ακουμπούν στο έδαφος. Είναι αδύνατο να αντιληφθείς το πόσο δύσκολο είναι να καταλάβεις και να κατακτήσεις ενα τέτοιο τείχος. Έβγαλα μια φωτογραφία μπροστά στο τείχος όμως δεν ξερω αν μπορείτε να αντιληφθείτε όλα τα παραπάνω. Στα δεξιά, όπως κοιτάτε την φωτογραφία, βλέπετε τις διαφορετικές και πιο μικρές πέτρες με τις οποίες σφράγισαν την μεσαία πύλη του τείχους.

Τις περισσότερες πληροφορίες πληροφορίες για τον χώρο αυτό τις πήρα απο το εξαιρετικό βιβλίο του αρχαιολόγου Κου Λάζαρου Κολώνα με τίτλο "Τείχος Δυμαίων". Πολύτιμες πληροφορίες θα βρείτε και στις ενημερωτικές πινακίδες που βρίσκονται στο χώρο. Θα πρέπει και εδω να δώσω τα συγχαρητήρια μου σε όλους και όλες όσοι προσπάθησαν και ανέδειξαν, φρόντισαν, συντήρησαν και έκαναν επισκέψιμο το χώρο. Ενα χώρο καθαρό, περιποιημένο, ενα χώρο εξαιρετικό για να επισκεφτείς είτε μόνος σου είτε με την παρέα σου και την οικογένεια σου.

Για την προστασία, έρευνα και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου εργάστηκαν οι: Αρχαιολόγοι Λ.Κολώνας, Μ. Γκαζής, Κ. Σκούρα και Κ. Καραϊνδρου. Αρχιτέκτων μηχανικός: Τ Σταματοπούλου, Πολιτικός Μηχανικός:Β. Σκόνδρα. Συντηρητές: Χ. Πιλάλης, Β. Παναγόπουλος, Α. Καράλη, Ι. Παπαβραμοπούλου, Μ. Τσαφώνια. Σχεδιαστές: Λ. Μαρινόπουλος, Μ. Μαρινόπουλος, Β. Πυρρή-Πατούλια, Α. Σοφιανοπούλου. Λογίστρια: Β. Φραγκάκη, βοηθός λογιστή:Ε. Αργυρού. Εργατοτεχνικό προσωπικό: Π. Αλεξανδρόπουλος, Γ Βλάχος, Γ Θωμάς=Θεοδωρόπουλος, Σ. Σουβαλιώτης, Αικ. Σταματοπούλου, Χ. ΤΟμαράς, Κ Φραγκάκης, Χ. Μουγκογιάννης, Α. Κατσαϊτης του Τριανταφύλλου, Α. Κατσαϊτης του Γρηγορίου, Α. Καρατζαφέρης, Χ Καλυβάς και Η. Βλαχογιάννης.

ΜΠΡΑΒΟ σε όλους!